آموزش و نحوه ی کاشت گوجه فرنگی

 مقدمه

   گوجه فرنگی یک نوع  محصول کشاورزی و خوردنی از دسته سبزیجات است.مهد این گیاه،  آمریکای جنوبی و مرکزی است که از این مناطق به سایرنقاط جهان در چند قرن پیش منتقل شده است. برای اینکه گوجه فرنگی را در گلدان خود داشته باشید کافی است آن را نصف نموده، تخم آن را در گلدان ریخته و روزی ۲ بار به آن آب داد.

گوجه فرنگی سرشار از ویتامین C و حاوی ویتامین‌های A,C و لیکوپن است. قرمزی رنگ  گوجه فرنگی به خاطر وجود لیکوپن موجود در آن است. این ماده که آنتی اکسیدانت بسیار قوی‌ای محسوب می‌شود، دارای خاصیت ضد سرطانی بوده و از ابتلا به سرطان‌های پروستات و سینه پیشگیری می‌کند. همچنین این ماده روند بالا رفتن سن را کاهش داده و رادیکال‌های آزادی را که به سلول‌ها آسیب می‌رسانند، از بین می‌برد. ویتامین C و A موجود در گوجه فرنگی برای مقابله با سرماخوردگی مفید است.

 نحوه کاشت گوجه فرنگی

فاصله خطوط کاشت برای واریته هایی که پایه آنها بلند است حدود 80 تا 120 سانتی متر و جهت ارقام پایه کوتاه 70 تا 110 سانتی متر می باشند. فاصله بین بوته ها برای واریته های فوق 40 تا 60 سانتی متر باید در نظر گرفته شوند پس از چندی که بوته ها شروع به رشد کردن نمودند برای اینکه محصول مرغوبتری داشته باشیم باید مقدار کمی از شاخه های آن را هرس نمائیم. چنانچه پای هر بوته کمی خاک داده شود مطلوبتر است.وجین کردن و سیخک زدن اطراف بوته ها از جمله کارهای ضروری است که باید صورت گیرد.  کاشت را به طریقه پشته با جوی عمیق یا پشته با جوی کم عمق که همان سیستم فارو می باشد انجام می دهند. طریقه دوم معمول تر و متداولتر است به خصوص در مزارع وسیع مقرون به صرفه خواهد بود. باید توجه داشته باشند با در نظر گرفتن فواصل فوق الذکر در هر پشته فقط یک طرف آن را کشت نمایند.  در دوران فعالیت گیاه باید از دادن کود شیمیایی به طور سرک استفاده نمود.

     از آفات مهم این نبات یک شب پره زمستانی است که خسارت وارده آن بدین قرار است وقتی گیاه جوانه زد و کمی رشد نمود لارو یا کرم شب پره مزبور جوانه ها ، برگها و ساقه های آن را مورد حمله قرار می دهد.  این آفات در زمستان در حال لاروی در بستر نبات به سر برده و پس از مدتی تبدیل به شفیره شده و این شفیره پس از چند روز تبدیل به پروانه که همان شب پره باشد می گردند. پروانه ماده آن در روی خاک یا در روی علفهای هرزه تخم ریزی کرده و مجددا تبدیل به لارو شده و دوران فوق را سپری می سازد.

     جهت مبارزه با این آفت می توان با زدن شخم عمیق پس از برداشت محصول و نیز با دادن یخ آب در زمستان لاروهای این آفت را که در درون خاک زیست می نمایند از بین برد و از طرفی چون شب پره مورد بحث تخم خود را روی علفهای هرزه میگذارد لذا از بین بردن علفهای هرزه یک از طرق مبارزه با این آفت است.  مبارزه شیمیایی را نمی توان از نظر دور داشت و آن بدین طریق است که با پاشیدن طعمه مسموم  در سطح مزرعه نسبت به معدوم ساختن آن اقدامی است اساسی بدین نحو که مقدار 800 گرم لیندین 25 درصد را با 80 کیلوگرم سبوس و دوحلب آب مخلوط نموده و به نسبت هر 60 کیلو طعمه در یک هکتار مصرف نمائیم. پاشیدن طعمه حتما باید در هنگام عصر صورت گیرد زیرا لاروها در این هنگام است که به سطح زمین آمده و پس از تغذیه طعمه مسموم شده و نابود می گردند. 

  آفت دیگری که این نبات را تهدید می کند شته است .این شته ها به وسیله خرطوم خود شیره ی برگها را مکیده و از آنها تغذیه نموده و در نتیجه نبات را ضعیف می نمایند.  این آفت از خود ماده چسبنده ای ترشح نموده و روی گیاه آغشته کرده و آن را از بین می برد. بعضی از آنها هنگام زمستان به صورت پوره و برخی دیگر به صورت تخم در روی نبات و یا در بستر نبات زندگی می کنند. جهت مبارزه با این آفت بهتر است با یکی از سموم مالاتیون 50 درصد یا دیازینون 20 درصد به نسبت حدود 5/1 لیتر در هزار لیتر آب مخلوط کرده و مزرعه را سمپاشی نمایند. 

  مبارزه دیگر اینکه بلافاصله پس از برداشت محصول زمین را شیاری عمیق زده ،تا علفها و مانده های گیاهان در زیر خاک مدفون بمانند.  آب دزدک نیز به نوبه خود یکی ازآفاتی است که گوجه فرنگی را مورد حمله قرار می دهد.این  آفات از ریشه و ساقه گیاه تغذیه می کند و آن را نابود می سازد.آب دزدک در هنگام فصل زمستان به طور حشره کامل در زیر  خاک مشغول درست کردن لانه شده و در آنجا تخم ریزی می نماید. پوره ها پس از چند روز از این تخمها خارج شده و تا چندی در خاک به سر برده و رشد نموده و سپس از لانه خارج گشته و حمله باین محصول و سایر محصولات را آغاز می کنند.

   آفت دیگری که به این گیاه لطمه وارد می سازد حشره بسیار کوچکی است در حدود یک میلیمتر به نام تریپس که رنگ آن زرد مایل به خاکستری است.  این حشره از شیره برگها و رگ برگهای گیاه تغذیه می کند .در اثر این تغذیه لکه های سفیدی که بعدا قهوه ای رنگ می شوند در روی نبات حاصل شده و برگها شروع به ریختن می نمایند.بعضی از این حشرات در پشت برگها جمع می شوند. این آفت از نظر کیفیت و کمیت به محصول لطمات زیادی وارد می سازد. حشره مورد بحث در زمستان گاهی به صورت حشره کامل و گاهی به صورت پوره در خاک و در علفهای هرزه به سر برده و در هنگام فروردین یا اردیبهشت به گیاه حمله می کند.  مبارزه شیمیایی آن بدین ترتیب است که به نسبت 5/1 لیتر مالاتیون 57 درصد را با 1000 لیتر آب مخلوط نموده و مزرعه را سمپاشی نمایند.

  مبارزه مکانیکی یا زراعی آن این است که اولا علفهای هرزه و مانده گیاهان را جمع آوری و از بین ببرند. ثانیا در زمستان با دادن یخ آب آن را نابود سازند.  بیماری فوزاریوم که یک بیماری قارچی است رنگ برگهای گوجه فرنگی را به رنگ آجری متمایل به قهوه ای در آورده پس از چند روز برگها خشک شده میریزند .پیشگیری آن به این ترتیب است که سعی کنند آبیاری این نبات را در هنگام صبح یا عصر انجام دهند، ضمنا آب را طوری در جویها جاری سازند که داغ آب کمی پایین تر از طوقه نبات باشد و بالاخره رعایت تناوب زراعی را در کشت این نبات بنمایند.  مطلب قابل توجه برای مبارزه با آفات کلیه سبزیجات که شرح داده خواد شد این است : چنانچه چندین نوع آفت در آن واحد به گیاه حمله نمودند در این صورت باید برای تشخیص انواع آفت و کسب دستور لازم برای سمپاشی نمونه ای از شاخ و برگ گیاه را به اداره کشاورزی محل ارائه نمائیم .چنانچه این دسترسی مقدور نباشد از سم د . د باپ به نسبت 40 گرم در 20 لیتر آب مزرعه را سمپاشی می نمائیم.  ارقام گوجه فرنگی مشروحه زیر که وسیله مؤسسه اصلاح و تهیه نهال و بذر توصیه شده بدین توصیه شده بدین شرح اند:

گوجه فرنگی رد کلاد (red cloud) دارای بوته های متوسط و محصول قرمز بوده و برای نواحی گرم مناسب کاشت است. 

رقم وسترن رد ( western red) دارای بوته های بلند و دارای محصول زیاد و میوه آن بزرگ و قرمز و جهت مناطق سردسیری و معتدل مناسب است. 

واریته ردتاپ (red tap) دارای بوته های بلند ، میوه درشت کروی شکل و محصول فراوان است.

  گوجه فرنگی اوربانا(urbana)  دارای محصول فراوان ، خوش رنگ و خوشمزه میوه آن کروی شکل و جنس آن مرغوب می باشد. 

رقم پا کوتاه آلمانی (kronbush) دارای بوته کوتاه میوه آن گرد و کوچک و جهت مناطق معتدل مناسب می باشد و بالاخره امپریال نیز یکی از ارقام توصیه شده است.

  میزان و فاصله دو آبیاری این نبات و سایر سبزیجاتی که شرح آن بیان خواهد شد بسته به جنس زمین ،نوع محصول و گرمی هوا فرق می کند در هر حال چون اکثر سبزیجات دارای ریشه های سطحی هستند بنابراین غفلت در امر آبیاری موجب پژمردگی و نقصان محصول خواهد شد و آب زیاد نیز به آن زیان خواهد رساند.

 تقریبا همه‌ی باغبانان از" مارتا استیوارت" گرفته تا" دون کورلئون" گوجه فرنگی پرورش می‌دهند. این تکنیکها برای اینکه بتوانیم گرجه فرنگی را به طور کارآمدی بکاریم ، بر طبق گفته های متخصصان گاردنیگ "پن استیت" عملی و ماثر خواهند بود . 

   ----------------------------------------------------------  

اگر دمای هوا کاهش یافت و بعد از کاشتن، سرمای شدید شروع شد ، پیتر فریتی پرفسورمحصولات نباتی در دانشکده علوم کشاورزی پیشنهاد میدهد که گیاه را با کاغذ و یا پارچه‌ای بپوشانید . همچنین هشدار می دهد که پوششهای پلاستیکی در صورتی که گیاه را لمس کنند موجب یخ زدنشان می‌شود .   دکتر فریتی تکنیکهای کاشت گوجه فرنگی را به این صورت پیشنهاد می‌دهد :   

--------------------------------------------------------------------------------  

کاشت : گیاه گوجه فرنگی باید در ساعات اولیه عصر کاشته شود تا اینکه فشار و صدمات گرمای خورشید بر روی گیاه کاهش یابد . دکتر فریتی متذکر می‌شوند که گورجه فرنگی بعد از جابه جایی برای کاشت مجدد به شرایط هوایی سرد و مرطوب نیاز دارد. و بهتر است تا گیاه را از ریشه تا اولین برگ گیاه بر روی ساقه آن در خاک قرار دهید ، این امر موجب میشود که ریشه در خاک محکم تر شود.  

  -------------------------------------------------------------------------------- 

  تکیه دادن بر روی چوب : دکتر فریتی توصیه میکنند که هنگامی که در حال کاشتن گیاهتان هستید، آن را بر روی چوبی تکیه دهید و یا ببندید . ایشان میگویند که با این کار شما گیاهتان را از نارحتی یا شکستگی قسمتهایش خلاص می‌کنید .  

   --------------------------------------------------------------------------------  

بلا فاصله آبیاری کنید : دکتر فریتی میگویند ، باغبانان باید کودهای (شیمیایی) اولیه قابل حل در آب را به صورت نصف میزان پیشنهاد شده آن استفاده کنند . او پیشنهاد میکند که از حدود 9 لیتر آب برای هر گیاه جهت بدست آوردن نتایج بهتر استفاده کنید .   

  --------------------------------------------------------------------------------  

کودها : ایشان می‌گویند که باید ازکودهای با فسفر بالا استفاده شود . ( فسفر بالا یعنی اینکه رقم وسط این فورمول حداقل سه یا چهار برابر از دورقم دیگر بزرگتر باشد ، مانند : 12-48-12 یا 10-55-10 )    

--------------------------------------------------------------------------------  

آبیاری بیشتر : دکتر فریتی می‌گویند که گیاه گوجه فرنگی باید هر هفته تا ده روز، اگر باران نباریده باشد باید آبیاری شود. باغبانان باید طوری خاک را آبیاری کنند که 10 تا 12 سانتیمتر زیر خاک نیز خیس باشد .   

  ---------------------------------------  

بستن : دو هفته بعد از کاشتن ، ساقه ها باید با نخ نرم ، نوار پارچه و یا رشته ایی به چوب بسته شود .   

-------------------------------------------------------------------------------- 

  اضافه کردن مواد مغذی : پنسیلوانیا به خاطر اینکه خاکهای غنی از کلسیم دارد باغبانان باید منیزیم را به خاک بیفزایند . گوجه فرنگی به میزان زیادی از منیزیم نیاز دارد ، که این ماده با اضافه کردن سنگ آهک با منیزیم بالا و یا حتی سنگ آهک دولومیتیک با منیزیم بالا می‌تواند به دست آورد.  دکتر فریتی میگویند که اگر گیاه به منیزیم نیاز داشته باشد، برگهای پایینی آن شروع به زرد شدن می‌کنند . هنگامی که گیاه در ضعف قرار دارد ، آفت اولیه یعنی مرضی که به گوجه فرنگی حمله می کند می تواند پیشرفت کند و به محصول گوجه فرنگی صدمه بزند .   

--------------------------------------------------------------------------------  

کنترل حشرات و آفات و برداشت محصول : دکتر فریتی می گوید که باغبانان میتوانند در باغهای کوچک با شکستن برگهایی که علامت مرض یا حشره در آن قرار دارد ، آفات را کنترل کنند. او پیشنهاد میکند که برگهای بیمار را در کیسه پلاستیکی قرار دهند و آن را بیرون بیاندازند و اگر وضعیت خیلی خراب است آنها باید سم پاشی کنند .  دکتر فریتی می‌گوید 40 روز بعداز گل دادن گیاه یا 65 تا 80 روز بعد از جابجایی برای کاشت مجدد ، اولین گوجه فرنگی ها باید نمایان شوند . برای بدست آوردن بهترین طعم و مزه ، باغبانان باید صبر کنند تا گوجه فرنگی به رنگ کاملش برای چیدن برسد . او اضافه می کند که گوجه فرنگی  باید کمی سفت باشد نه شل .  حتی اگر آشپزها یا باغبانان گوجه را قبل از اینکه کامل برسد بچینند ، دکتر فریتی اطمینان می‌دهد که هر گوجه ایی که حداقل اثری از رنگ را داشته باشد تا هنگامی که در یخچال گذاشته نشده اند ویا سرد نشده اند رسیده خواهند شد . اینکه چقدر طول میکشد تا رسیده شود به اندازه ،نوع و سایر عوامل بستگی دارد . بهتر است که از تجربیات خودتان استفاده‌ کنید.   

----------------------------------------------------  

دکتر فریتی می‌گویند که گیاه گوجه تا رسیدن اولین سرما ( سرمای کشنده ) تولید کردن گوجه را ادامه می دهد . اگر شما می‌دانید که سرما دارد میرسد ، بروید و تمامی آنها را بچینبد . آنهایی که اثر رنگ در آنها دیده می‌شود خواهند رسید و سبزها را نیز می‌توان سرخشان کرد و یا طبق ذاعقه پخت و پز نمود. 

منبع : دنیای اینترت ،  توسعه صنعت کشاورزی