دسته بندی وبلاگ
چگونه می توانیم فردی قد بلند باشیم
|
این مطالب شاید بازار بعضی از افراد سودجو را بهم بریزد . ▪ عوامل اصلی رشد عبارتند از : ۱) عوامل وراثتی ( ژنتیک ) ۲) تغذیه مناسب ( در دوران کودکی و پس از آن ۳) فعالیت و ورزش کافی ۴) خواب مناسب عوامل وراثتی شامل ژنهائی است که شما از پدر و مادر به ارث برده و آنها از خانواده های قبلی یعنی نیاکان شما به ارث برده اند. هیچگونه مدرک علمی دال بر اینکه اگر پدر و مادر شما کوتاه قد هستند آنگاه یقیناً شما نیز کوتاه قد خواهید شد ، وجود ندارد اما عموماً این مطلب صادق است که میانگین قد افراد خانواده شما حدود رشد طولی را تعیین میکند. باید بدانیم که عوامل وراثتی از آن دسته عواملی هستند که ما کنترل خاصی روی آنها نداریم ،پس ذهنمان را به خاطر آن مشغول نمیکنیم. اما سایر عوامل ارتباط مستقیم با عادات و رفتار ما دارند ، تغذیه مطلوب ، ورزش کافی و خواب مناسب می توانند با اراده ما تغییر نمایند و در حد مطلوب قرار گیرند. ● تغذیه مناسب : الف) دوران کودکی ، با دقت به این نکته که اصلی ترین عامل رشد کودک یعنی IGF_۱ در شیر مادر به اندازه کافی یافت میگردد لذا استفاده از شیر مادر در دوران شیرخوارگی باعث رشد بهتر کودکان میشود. با دانستن اینکه شیر مادران حاوی قند و مواد غذایی کافی برای کودک است ( به شرط آنکه خود مادر از تغذیه مناسب و رژیم غذایی مطلوب پیروی نماید ) استفاده از مواد جانبی مانند آب قند و سایر مواد اضافی که ترشح هورمون رشد را مهار میکنند عمل درستی نیست ، لذا مادامیکه مادر از شیر کافی برای تغذیه کودک برخوردار است بهتر است از مواد اضافی استفاده نشود. ▪ تغذیه در دوران کودکی و نوجوانی: در ابتدا باید بدانید که با توجه به فعال بودن کودکان و رشد سریع مغزی و اسکلتی آنان ،هیچگونه رژیم غذایی کم کالری یا لاغری برای آنها توصیه نمی شود ، به همین دلیل میباید کودکان را عادت داد تا از رژیم غذایی با کالری مناسب و پنج وعده در روز استفاده نمایند و از خوردن بیش از حد مواد شیرین یا تنقلات و مواد زائد خوداری نمایند. ▪ تغذیه در دوران بلوغ: دوران بلوغ دوران تحول نوجوانان است ، در این دوران افراد با سرعت بسیار زیادی تغییر می کنند.نقش تغذیه قبل از این دوران و ضمن آن بسیار حساس و تعیین کننده است لذا توصیه می شود تا برنامه غذایی این سنین را با کمک یک متخصص تغذیه تنظیم نموده و در صورت صلاحدید پزشک از مواد کمکی جهت تکمیل برنامه غذایی یاری جست. ● نکات مهم در تغذیه: ۱) برنامه اصلی تغذیه ( شامل پنج وعده غذایی ) با فاصله هر ۵/۲ الی ۳ ساعت باید تنظیم گردد ، چرا که بدن در هر ۳ ساعت نیاز به پروتئین و اسیدهای آمینه ضروری و کربوهیدرات مناسب برای حفظ متابولیسم دارد. ۲) عموماً در طی یک روز فعالیت افراد بصورت زیر تقسیم میگردد. ● ۷ صبح شروع فعالیت ▪ افزایش فعالیت تا ساعت ۱ ظهر ▪ تثبیت فعالیت تا ساعت ۶ عصر ▪ کاهش تدریجی فعالیت تا ساعت ۱۱ شب ۳) در رژیم غذایی خود از فیبرهای کربوهیدرات شامل : سبزیجات و مواد مشابه به اندازه کافی استفاده نمایید. ۴) استفاده بیش از اندازه از مواد قندی ، ترشح هورمون رشد را مهار کرده و احتمال ابتلا به دیابت را افزایش می دهد. ۵) از تجمع چربی اضافی با کنترل نمودن چربی مصرفی روزانه جلوگیری نمایید. ۶) استفاده از ویتامین ها تحت نظارت متخصص تغذیه برای بدن ضروری است. ● ورزش و فعالیت مناسب کم تحرکی و یا عدم تحرک کافی باعث تغییر متبولیسم بدن می گردد ، همچنین تحریکات ترشح هورمونهای مطلوب را نیز با نقص مواجه کرده و مانع از حداکثر رشد میشود. با توجه به نکته فوق ، تنظیم یک برنامه فعالیتی مناسب در طی روز علاوه بر فواید بیشمار آن باعث تنظیم و تسهیل ترشح هورمونهای مورد نیاز بدن میگردد و در رشد نیز بسیار موثر است ، ورزش نیز مانند سایر عوامل رشد اگر از حد مطلوب کمتر یا بیشتر باشد تاثیر مناسب را نخواهد داشت . در نشریه علمی ( Sports Science and Medicine (۲۰۰۳, ۲, ۱۰۶-۱۰۹)) به نقل از آقای ناصر احمدی ( پژوهشگر و محقق ) و گروه تحقیقاتی وی در خصوص تاثیر ورزش بر افزایش یادگیری مقاله مهمی به چاپ رسیده است . ● خواب مناسب خواب کافی باعث ترشح هورمون رشد میگردد ، پس سعی نمائید در طی شبانه روز از خواب کافی بهره ببرید ف در خواب متابولیسم شما هم از ریتم مناسب برخوردار می گردد و عضلات سریعتر خود را بازسازی ( ریکاوری ) نموده ، خستگی حاصل از فعالیت روزانه رفع میشود. همانطور که خواب کافی فواید بسیاری دارد ، بی خوابی نیز متابولیسم بدن را مختل نموده و مانع از رشد کافی میگردد. ● نتیجه گیری : با توجه به مطالب فوق اکنون شما میدانید که به استثنای موارد ذکر شده ، هیچ ماده معجزه آسایی برای رشد وجود ندارد . تنها عامل رشد سوماتوتروپین و فاکتور رشد شبه انسولین است که آنهم در دوران قبل از بلوغ کامل و تحت نظارت پزشک متخصص شاید جوابگو باشد . فراموش نکنید هنگامیکه لایه های رشد استخوانی ( اپی فیز ) بسته شود دیگر رشد طولی رخ نخواهد داد. طی چند سالهای اخیر روشهای جراحی نیز برای افزایش قد استفاده می گردید که در آن با برش خاصی بر استخوانهای ساق پا ( تیبیا و فیبولا ) و نصب دستگاه مخصوصی روی پا و تنظیم تدریجی آن باعث بلندی قد می گردند . البته این عمل در همه موارد موفق نبوده و علاوه بر آن پای ترمیم شده هیچگاه مانند پای سالم و طبیعی قبل از عمل استحکام نخواهد داشت . |
میزان افزایش قد در طول زندگی
سرعت رشد قدی در طول زندگی متغیر است.
قد نوزاد هنگام تولد به طور متوسط ۸/۵۰ سانتی‌متر است.
تا سن ۲ سالگی، کودک سریع رشد میکند و ۵۶/۳۵ سانتی‌متر به قد او اضافه میشود و پس از آن روند رشد آهسته پیش می‌رود.
از ۲ سالگی تا شروع بلوغ حدود ۳۵/۶ سانتی‌متر در سال به قد اضافه میشود.
وقتی فرد وارد دوران بلوغ میشود، رشد قدی جهش پیدا میکند و در دوران بلوغ هر سال ۶۲/۷ تا ۷/۱۲ سانتی‌متر به قد اضافه میشود.
از سن ۴۰ تا ۵۰ سالگی به بعد، رشد قدی حتی در افراد سالم به آرامی کاهش می‌یابد.
البته اعدادی که در بالا گفته شد تقریبی هستند و ممکن است در افراد مختلف کمی با هم متفاوت باشند.
عواملی که قد را تعیین میکنند
قد نهایی افراد بر اساس عوامل متعددی شکل می‌گیرد. این عوامل شامل تغذیه، ژنتیک و سلامت کلی بدن است.
بعضی از هورمون‌ها در رشد و افزایش قد در طول زندگی و دوران بلوغ موثرند. این هورمون‌ها شامل هورمون رشد، هورمون تیروئیدی، کورتیزول و هورمونهای جنسی (استروژن و تستوسترون) هستند.
حتما میدانید که جنس نیز روی رشد قدی تاثیر می‌گذارد. جهش رشد که در دوران بلوغ رخ می‌دهد، در دخترها ۲ سال زودتر از پسرها آغاز میشود، اما به نظر می‌رسد پسرها هنگام آغاز جهش رشد بلندقدترند. بلندقدی مردان نسبت به زنان (حدود ۷/۱۲ سانتی‌متر) به رشد بیشتر پسرها طی جهش رشدی و داشتن قد بلندتر پیش از شروع جهش رشدی در پسرها مربوط میشود. بنابراین با این که جهش رشدی در دخترها زودتر آغاز میشود، قد نهایی معمولا در پسرها بلندتر است.
ژنتیک نقش مهمی در تعیین قد دارد. در بهترین شرایط تغذیه‌ای و سلامتی، عاملی که بیشترین تاثیر را در تعیین قد نهایی فرد دارد، ژن‌ها هستند.
فرزندان یک خانواده که غذای مشابهی مصرف میکنند و در یک محیط زندگی میکنند، قدهای متفاوتی دارند؛ به این دلیل که ترکیب ژنی آنها با هم فرق دارد. اختلالات ژنتیکی می‌توانند باعث کوتاهی قد شود.
تاثیر غذاها بر کوتاهی قد
بیشترین تاثیر رژیم غذایی بر قد در کودکان مبتلا به سوء‌تغذیه‌ای دیده میشود که عقب‌افتادگی رشد و قد کوتاهی دارند.
رژیم غذایی مناسب در کودکی و عدم ابتلا به بیماری باعث میشود کودک به حداکثر قد خود برسد.
هنوز شواهد کافی برای اینکه قهوه یا نوشیدنی‌های کافئین‌دار موجب کاهش رشد می‌شوند، وجود ندارد.
در بعضی مطالعات عنوان شده است کودکانی که بیش از اندازه (بیش از ۳۵۰ میلی لیتر در روز) آبمیوه مصرف میکنند، دچار چاقی و کوتاهی قد می‌شوند، اما مطالعات دیگری این مطلب را نقض کرده‌اند.
عواملی که موجب کوتاه‌قدی می‌شوند
بیشتر آنهایی که کوتاه‌قد هستند بیماری خاصی ندارند، بلکه والدین کوتاهی دارند یا تاخیر رشد دارند و در بزرگسالی به قد مناسبی می‌رسند.
نوزادان نارس معمولا موفق نمی‌شوند به قد پیش‌بینی‌‌شده دست یابند و کوتاه‌تر باقی می‌مانند.
هر بیماری جدی و بعضی داروهایی که برای درمان آن بیماری استفاده می‌شوند، می‌توانند روی قد تاثیر بگذارند، مثلا نارسایی کلیه، سیستمیک فیبروز و اختلالات روده‌ای که جذب مواد غذایی را کاهش می‌دهند از این دسته‌اند.
دیابتی که در دوره کودکی آغاز شود (معمولا دیابت نوع یک) باعث کوتاه‌قدی میشود، اما تشخیص به موقع و درمان، از شدت کوتاهی قد می‌کاهد.
پوکی استخوان و خشک‌شدن دیسک‌های بین‌مهره‌ای موجب میشود با افزایش سن، قد افراد کمی کوتاه‌تر شود.
کم‌کاری تیروئید، باعث کاهش هورمون تیروئید شده و اگر در دوره کودکی رخ دهد، علاوه بر خستگی، عملکرد نامناسب در مدرسه، یبوست و عدم تحمل سرما، موجب کوتاه‌قدی نیز میشود.
اگر کودک دچار کمبود هورمون رشد شود، طی جهش رشدی به اندازه کافی رشد نمی‌کند و کوتاه‌تر باقی می‌ماند.
استفاده از کورتون برای مدت طولانی در کودکی موجب عقب‌ماندگی رشد میشود. کورتون‌ها برای درمان بیماری‌هایی چون کرون، کولیت اولسرو، آسم یا التهاب مفاصل استفاده می‌شوند ولی معمولا خط نهایی درمان هستند.
پس نگران نباشید. اگر از نظر جسمی سالم هستید، قدتان به حدود قد پدر و مادرتان خواهد رسید و وقتی به قد بلوغ خود رسیدید، دیگر قدتان تقریبا در همین حد باقی خواهد ماند.
هر وقت در رابطه با قد خود یا فرزندتان دچار نگرانی شدید، با پزشک مشورت کنید و اگر از قدتان راضی نیستید، قهوه یا آبمیوه را سرزنش نکنید.
دکتر امیر شیروانی
